ସୁନ୍ଦରଗଡ଼, ୨୫/୦୮(ଜୟକୃଷ୍ଣ ସେଠ): ‘ବାହ୍ୟ ମଳମୁକ୍ତ ଗାଁ ସାନବାଲିଚୁଆ ଆପଣଙ୍କୁ ସ୍ୱାଗତ କରୁଛି । ଆମେ ଗାଁକୁ ସ୍ୱଚ୍ଛ ରଖିବା ପାଇଁ ପ୍ରତିଜ୍ଞାବଦ୍ଧ ଅଟୁ’ । ରାସ୍ତାକଡ଼ରେ ଲାଗିଥିବା ଏଭଳି ନାମଫଳକରୁ ଜଣାପଡୁଛି ନିକଟରେ ଜନବସତି ଅଛି । ଏଠାରେ କେହି ବାହାରେ ମଳତ୍ୟାଗ କରୁନାହାନ୍ତି । ଅର୍ଥାତ୍ ସମସ୍ତଙ୍କ ଘରେ ପାଇଖାନା ରହିଛି । ଲୋକେ ସ୍ୱଚ୍ଛତା ପ୍ରତି ବେଶ୍ ସତର୍କ ।
ହେଲେ ବାସ୍ତବ କଥା ଭିନ୍ନ । ସାନବାଲିଚୁଆ ବୋଲି ଘୋଷଣା କରାଯାଇଥିବା ରାଜସ୍ୱ ଗାଁ କେବଳ ସରକାରୀ ନଥିରେ ସୀମିତ । ଏଠାରେ ନା ଅଛି ଜନବସତି ନା ରହୁଛନ୍ତି ଗୋଟିଏ ବି ପରିବାର ।
କେବଳ ସାନବାଲିଚୁଆ ନୁହେଁ ସୁନ୍ଦରଗଡ଼ ଜିଲ୍ଲାରେ ଏଭଳି ୪୯ଟି ଜନଶୂନ୍ୟ ଗ୍ରାମ ରହିଛି । କେଉଁଠି ଜନବସତି ନ ଥାଇ ଗ୍ରାମକୁ ରାଜସ୍ୱ ଗାଁ ମାନ୍ୟତା ମିଳିଛି ତ ଆଉ କେଉଁଠି ଖଣିଖାଦାନ ଯନ୍ତ୍ରଣା ଓ ବିପନ୍ନ ଜୀବନ ଜୀବିକା ପାଇଁ ଲୋକେ ଚାଷବାସ ଛାଡ଼ି ଅନ୍ୟତ୍ର ଉଠିଯାଇଛନ୍ତି ।
ଜିଲ୍ଲା ସଦରଠାରୁ ୪୩ କିମି ତଥା ସୁନ୍ଦରଗଡ଼-ହେମଗିର ରାସ୍ତା ପାଶ୍ୱର୍ରେ ଡୁଡୁକା ରାଜସ୍ୱ ସର୍କଲ ଅଧୀନରେ ସାନବାଲିଚୁଆ ବୋଲି ଏକ ରାଜସ୍ୱ ଗ୍ରାମ ରହିଥିବା ସରକାରୀ ନଥି କହୁଛି । ଏଠାରେ ୪୨ଟି ଖତିଆନ ରହିଛି । ମଶାଣି, ହାଟ ପାଇଁ ଜମି ସଂରକ୍ଷିତ କରି ରଖାଯାଇଛି। ଭୂ-ଲେଖରେ ଖୋଳତାଡ଼ ବେଳେ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟଜନକ ତଥ୍ୟ ସାମ୍ନାକୁ ଆସିଛି । ୪୨ଟି ଖତିଆନା ମଧ୍ୟରୁ ସବୁଗୁଡ଼ିକ ବାହାର ଲୋକଙ୍କ ନାମରେ ପଞ୍ଜିକୃତ ହୋଇଛି । ଅଥଚ ସେଠାରେ ଗୋଟିଏ ଘର ନାହିଁ କି କେହି ଜଣେ ରହୁନାହାନ୍ତି ।
ସରକାରୀ ତଥ୍ୟ ଅନୁଯାୟୀ, ଜିଲ୍ଲାରେ ୧୭୬୨ ରାଜସ୍ୱ ଗ୍ରାମ ରହିଛି । ତନ୍ମଧ୍ୟରୁ ୪୯ଟି ଗ୍ରାମକୁ ଜନଶୂନ୍ୟ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଛି । ସୁନ୍ଦରଗଡ଼, ବାଲିଶଙ୍କରା, ଲାଠିକଟା, ନୂଆଗାଁ ବ୍ଲକରେ ଗୋଟିଏ ଲେଖାଏଁ ଏଭଳି ଗାଁ ରହିଛି । ସେହିପରି କୁଆଁରମୁଣ୍ଡା ବ୍ଲକରେ ୨ଟି, କୋଇଡ଼ାରେ ୪ଟି, ରାଜଗାଙ୍ଗପୁରରେ ୪ଟି, ଗୁରୁଣ୍ଡିଆରେ ୬ଟି, ଲହୁଣୀପଡ଼ାରେ ୬ଟି ବାସହୀନ ରାଜସ୍ୱ ଗାଁ ଅଛି । ହେମଗିରିରେ ୧୦ଟି ଏବଂ ବଣାଇଁ ବ୍ଲକରେ ସର୍ବାଧିକ ୧୩ଟି ଏପରି ରାଜସ୍ୱ ଗ୍ରାମ ରହିଥିବା ସରକାରୀ ତଥ୍ୟ କହୁଛି । କିନ୍ତୁ ବାସ୍ତବରେ ଏଭଳି ଜନଶୂନ୍ୟ ଗାଁ ସଂଖ୍ୟା ଢେର ଅଧିକ ।
ରାଜସ୍ୱ ବିଭାଗର ଜଣେ ଅଧିକାରୀ କହିଛନ୍ତି, ବାଲିଶଙ୍କରା ବ୍ଲକରେ ଏପରି ୧୨ଟି ଗାଁ ରହିଛି । କେତେକ ରାଜସ୍ୱ ଗ୍ରାମର ଲୋକେ ଖଣି, କଳ କାରଖାନା ପାଇଁ ବିସ୍ଥାପିତ ହୋଇଛନ୍ତି । ଅନ୍ୟ କେତେକ ସ୍ଥାନରେ ବସତି ସ୍ଥାପନ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ସରକାର ଘରଡ଼ିହ ଜମି ପଟ୍ଟା ପ୍ରଦାନ କରି ରାଜସ୍ୱ ଗ୍ରାମର ମାନ୍ୟତା ଦେଇଛନ୍ତି । କିନ୍ତୁ ସେଠାରେ କେହି ଜଣେ ବି ରହୁନାହାନ୍ତି । ସରକାର ଉପରଠଉରିଆ ଭାବେ ରାଜସ୍ୱ ଗ୍ରାମ ଘୋଷଣା କରି ଦାୟିତ୍ୱ ସାରିଦେଲେ । ଯେଉଁ କିଛି ଗାଁରେ ହାତଗଣତି ଲୋକ ରହୁଥିଲେ, ସେମାନଙ୍କୁ ବର୍ଷ ବର୍ଷ ଧରି ମୌଳିକ ସୁବିଧା ମିଳିଲାନି । ଜୀବନଜୀବିକା ସଂଘର୍ଷରେ ହାରିଯିବା ପରେ ସେମାନେ ଗାଁ ଛାଡ଼ି ପଳାଇଛନ୍ତି । ଅନୁରୂପ ଭାବେ ଅନେକ ବସତି ଖଣିଖାଦାନ ପାଇଁ ପ୍ରଭାବିତ ହେଲା । କେଉଁଠି ବିସ୍ଥାପନ, କାମ ଅଭାବ ପାଇଁ ଲୋକେ ଘରଦ୍ୱାର ଛାଡ଼ିଦେଲେ । ଦୂରଦୃଷ୍ଟି ନ ଥାଇ ଅପନ୍ତରା ଅଞ୍ଚଳକୁ ରାଜସ୍ୱ ଗାଁ ମାନ୍ୟତା ଦେଇ ଦେଲେ । ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଏଭଳି ଗାଁଗୁଡ଼ିକୁ ଚିହ୍ନଟ କରି ସରକାର ଜନଶୂନ୍ୟ ବୋଲି ଘୋଷଣା କରିଛନ୍ତି ।
ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ, ସୁନ୍ଦରଗଡ଼ ଜିଲ୍ଲାରେ ରାଜସ୍ୱ ଗ୍ରାମ ମାନ୍ୟତା ପାଇବା ଯୋଗ୍ୟତା ଥିବା ଅନେକ ଗାଁ ରହିଛି । ଦଶନ୍ଧି ଦଶନ୍ଧି ଧରି ଆନ୍ଦୋଳନ, ପ୍ରତିବାଦ, ଭୋଟବର୍ଜନ ସତ୍ତେ୍ୱ ସେସବୁ ଗ୍ରାମକୁ ରାଜସ୍ୱ ଗାଁର ମାନ୍ୟତା ଦେବାକୁ ପ୍ରଶାସନ ପକ୍ଷରୁ ଆନ୍ତରିକତା ପ୍ରକାଶ ପାଉନାହିଁ । ହେଲେ ଜନଶୂନ୍ୟ ଜନବସତିକୁ ରାଜସ୍ୱ ଗ୍ରାମର ମାନ୍ୟତା ଦିଆଯିବାକୁ ବୁଦ୍ଧିଜୀବୀ ନାପସନ୍ଦ କରିଛନ୍ତି ।
