ଦ୍ରୁତ ଅର୍ଥନୈତିକ ପ୍ରଗତି ଦିଗରେ ଆଗକୁ ବଢୁଥିବା ଦକ୍ଷିଣ ଏସୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ର ଭାରତ ପାଇଁ ଆମର ପଡ଼ୋଶୀ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନେ ଯେତିକି ଜରୁରି, ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଏସିଆ ମହାଦେଶ ସହ ଉତ୍ତର ସଂପର୍କ ମଧ୍ୟ ସେତିକି ଅପରିହାର୍ଯ୍ୟ । କେବଳ ପଡ଼ୋଶୀ ପାକିସ୍ତାନ ଓ ଚୀନକୁ ଛାଡ଼ିଦେଲେ ଭାରତର ଅଧିକାଂଶ ଏସୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ରଙ୍କ ସହ ଦ୍ୱିପାକ୍ଷିକ ସଂପର୍କ ଓ ବନ୍ଧୁତା ଠିକ୍ ଢଙ୍ଗରେ ଚାଲିଛି । ଏହା ସହ ବିଗତ ୧୦ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଭାରତର କୂଟନୈତିକ ପରିପକ୍ୱତା ବିଶ୍ୱର କୋଣ ଅନୁକୋଣରେ ଅନୁଭବ ହୋଇଛି ଓ ଭାରତର ଗୁରୁତ୍ୱ ବଢ଼ାଇବାରେ ସକ୍ଷମ ହୋଇଛି । ଏସବୁ ଭିତରେ ଭାରତ ଲୁକ୍ ଇଷ୍ଟ ଓ ଆକ୍ଟ ଇଷ୍ଟ୍ ନୀତିକୁ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେବା ସହ ଦକ୍ଷିଣ ଚୀନ ସାଗର ଅନ୍ତର୍ଗତ ରାଷ୍ଟ୍ର ଓ ଭାରତ- ପ୍ରଶାନ୍ତ ମହାସାଗର କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅବସ୍ଥିତ ଛୋଟ ବଡ଼ ଦେଶ ସହ ସଂପର୍କ ମଜବୁତ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଉଛି । ଦକ୍ଷିଣ ଚୀନ ସାଗରରେ ଚୀନ ବଳପୂର୍ବକ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଜାରି ରଖିଥିବା ବେଳେ ଭାରତ ଅନ୍ତଃରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ସ୍ତରରେ ଏହାର ସମାଧନ ପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଛି । ଛୋଟ ଛୋଟ ଦେଶ ଉପରେ ଚୀନର ବିସ୍ତାରବାଦା ନୀତିରୁ ସେମାନଙ୍କୁ ରକ୍ଷା କରିବାକୁ ଉଦ୍ୟମ ଜାରି ରଖିଛି ଭାରତ ।
ଚଳିତବର୍ଷ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ପ୍ରଥମ ସପ୍ତାହରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଦକ୍ଷିଣ ପୂର୍ବ ଏସିଆର ସ୍ୱାଧୀନ ଇସଲାମିକ୍ ଉପଦ୍ୱୀପ ବ୍ରୁନେଇ ଗସ୍ତ କରିଥିଲେ । ଏହା ସହ ସିଙ୍ଗାପୁର ଗସ୍ତ ସାରି ମଧ୍ୟ ଫେରିଛନ୍ତି । ଭାରତ ଓ ବ୍ରୁନେଇ ମଧ୍ୟରେ ୪୦ବର୍ଷର କୁଟନୈତିକ ସଂପର୍କର ସ୍ମୃତି ଚାରଣ ହୋଇଛି । ଭାରତ ଠାରୁ ପାଖାପାଖି ୭ହଜାର ୫ଶହ କିଲାମିଟର ଦୂରରେ ଅବସ୍ଥିତ ବ୍ରୁନେଇକୁ କୌଣସି ସ୍ୱାଧୀନ ଭାରତର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କର ଏହା ଥିଲା ପ୍ରଥମ ଗସ୍ତ । ଆୟତନରେ ଭାରତର ଉତ୍ତରପୂର୍ବ ରାଜ୍ୟ ସିକିମ୍ କିମ୍ବା ମଣିପୁର କ୍ଷେତ୍ରଫଳ ସହ ପ୍ରାୟ ସମାନ ଏହି ଉପଦ୍ୱୀପ ବ୍ରୁନେଇ କିନ୍ତୁ ପ୍ରାଚୁର୍ଯ୍ୟଭରା ଦେଶ ଭାବେ ପରିଚିଚ । ବ୍ରୁନେଇକୁ ବିଶ୍ୱର ଟ୍ୟାକ୍ସ ହେଭେନ୍ ବୋଲି ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଏ । କାରଣ ଦେଶରେ ନାଗରିକମାନଙ୍କ ଠାରୁ ଆୟକର ଆଦାୟ ହୁଏନି । ହାଇଡ୍ରୋକାର୍ବନ, ପ୍ରାକୃତିକ ବାଷ୍ପ ଓ ତୈଳର ଭଣ୍ଡାର ଏହି କ୍ଷୁଦ୍ର ଦେଶ ବ୍ରୁନେଇ । ମାତ୍ର ୪ଲକ୍ଷ ୮୦ହଜାର ଜନସଂଖ୍ୟା ବିଶିଷ୍ଟ ବ୍ରୁନେଇ ନାଗରିକମାନଙ୍କ ଆୟ ଭାରତୀୟଙ୍କ ଆୟ ତୁଳନାରେ ୧୩ଗୁଣା ଅଧିକ । ପ୍ରତି ନାଗରିକଙ୍କ ପାଇଁ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଓ ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ବ୍ରୁନେଇ ସରକାର ମାଗଣାରେ ଉପଲବ୍ଧ କରାଇଛନ୍ତି ।
ପ୍ରାକୃତିକ ସମ୍ବଳରେ ଭରପୂର ବ୍ରୁନେଇରେ ଚୀନ ସବୁଠୁ ଅଧିକ ପୁଞ୍ଜି ନିବେଶ କରିଛି । କିନ୍ତୁ ବିସ୍ତାରବାଦୀ ଚୀନ ସବୁବେଳେ ବ୍ରୁନେଇ ଉପରେ ଲୋଲୁପ ଦୃଷ୍ଟି ପକାଇ ଆସୁଛି । ତେଣୁ ନିଜର ଆତ୍ମରକ୍ଷା, ପ୍ରତିରକ୍ଷା ଓ ଦ୍ୱିପାକ୍ଷିକ ସହଯୋଗ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ଭାରତ ସହ ସୁ-ସଂପର୍କ ବଢ଼ାଇଛି ବ୍ରୁନେଇ । ବ୍ରୁନେଇର କ୍ରାଉନ୍ ପ୍ରିନ୍ସ ହାଜି ଅଲମୁହତାଦି ବିଲ୍ଲାହଙ୍କ ନିମନ୍ତ୍ରଣରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦି ବ୍ରୁନେଇ ରାଜଧାନୀ ବନ୍ଦର ସେରି ବେଗୱାନ ଗସ୍ତ କରି ଫେରିଛନ୍ତି । ଦୁଇ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ବାଣିଜ୍ୟିକ, ମହାକାଶ ଗବେଷଣା, ପର୍ଯ୍ୟଟନ ଏବଂ ସାଂସ୍କୃତିକ ସମ୍ପର୍କ ବୃଦ୍ଧି ନେଇ ସହମତ ପ୍ରକାଶ ପାଇଛି । ବିଶ୍ୱର ସବୁଠାରୁ ବିଳାସମୟ ରାଜବାଟୀ ଭାବେ ବ୍ରୁନେଇ ରାଜକୁମାରଙ୍କ ପ୍ୟାଲେସ ବିବେଚନା କରାଯାଉଥିବା ବେଳେ ଏହି ପ୍ୟାଲେସରେ ମୋଦିଙ୍କୁ ବିଶେଷ ଆତିଥ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ ବ୍ରୁନେଇର କ୍ରାଉନ୍ ପ୍ରିନ୍ସ । ଭାରତ-ବ୍ରୁନେଇ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତିରକ୍ଷା, ବାଣିଜ୍ୟ, ଶକ୍ତି, ମହାକାଶ, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଆଦି କ୍ଷେତ୍ରରେ ସହଯୋଗର ପରିସର ବୃଦ୍ଧି ନେଇ ରାଜିନାମା ସ୍ୱାକ୍ଷର ହୋଇଛି ।
ମୋଦି ମଧ୍ୟ ବ୍ରୁନେଇର ସବୁଠୁ ପୁରୁଣା ମସଜିଦ୍ ଯାହାକୁ ଭାରତର ତାଜମହଲ ସହ ତୁଳନା କରାଯାଏ ଓମାର ଅଲୀ ସୈଫୁଦ୍ଦିନ୍ ମସଜିଦ୍ ପରିଦର୍ଶନ କରିଥିଲେ । ବ୍ରୁନେଇରେ ପାଖାପାଖି ୧୪ ହଜାର ପ୍ରବାସୀ ଭାରତୀୟ ବାସ କରୁଥିବାବେଳେ ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅଧିକାଂଶ ଡାକ୍ତର ଏବଂ ଶିକ୍ଷକ ଶ୍ରେଣୀର । ବିଶେଷ କରି ଭାରତୀୟ ମହାକାଶ ମିଶନର ଅଗ୍ରଗତିରେ ବ୍ରୁନେଇର ସବୁଠୁ ବଡ଼ ଭୂମିକା ରହିଛି । ବ୍ରୁନେଇରେ ଭାରତର ମହାକାଶ ମନିଟରିଂ ସେଣ୍ଟର ରହିଛି । ଦୁଇ ଦେଶର ନୌସେନା ଓ ତଟସୁରକ୍ଷା ବାହିନୀ ମଧ୍ୟରେ ନିୟମିତ ସମରାଭ୍ୟାସ ହୋଇ ଆସୁଛି । ଅନ୍ତଃରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ସଂଗଠନ ଆସିଆନ୍ର ସଦସ୍ୟ ଭାବେ ବ୍ରୁନେଇ ରହି ଆସିଛି । ଦକ୍ଷିଣ ଚୀନ ସାଗରରେ ଚୀନର ଅନାଧିକାର ଓ ବଳପୂର୍ବକ ଅଧିକାରକୁ ଏହି ଅଞ୍ଚଳର ଛୋଟ ଛୋଟ ଉପଦ୍ୱୀପମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଅସହ୍ୟ ହୋଇଛି । ତେଣୁ ଭାରତ ଏସବୁର ଆପୋସ ସ୍ଥାୟୀ ସମାଧାନ ସପକ୍ଷରେ ଅଗ୍ରସର ହେଉଛି । ଏହା ସହ ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଏସୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ରମାନଙ୍କ ସହ ଭାରତ ଉତ୍ତମ ସଂପର୍କ ବୃଦ୍ଧି କରି ଚୀନକୁ ଅନେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ ଦେବାକୁ ଚାହୁଁଛି।
ବ୍ରୁନେଇରୁ ହାଇଡ୍ରୋକାର୍ବନ, ପ୍ରାକୃତିକ ବାଷ୍ପ, ତୈଳ ଭାରତ ଆମଦାନୀ କରୁଛି । ହାଇଡ୍ରୋକାର୍ବନ ଆମଦାନୀ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭାରତ-ବ୍ରୁନେଇ ମଧ୍ୟରେ ୨୭୦କୋଟି ବିଲିୟନ ଡଲାରର ରାଜିନାମା ସ୍ୱାକ୍ଷର ହୋଇଛି । ଉଭୟ ଦେଶ ମହାକାଶ ବିଜ୍ଞାନ, ସୂଚନା ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟା, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସହଯୋଗ ବଢ଼ାଇଛନ୍ତି । ମୋଦିଙ୍କ ବ୍ରୁନେଇ ଗସ୍ତବେଳେ ଉଭୟ ଦେଶ ମଧ୍ୟରେ ତଟୀୟ ସୁରକ୍ଷା ଓ କ୍ଷେତ୍ରୀୟ ସହଯୋଗିତା ନେଇ ଆଲୋଚନା ହୋଇଛି । ୧୯୮୪ ମସିହାରୁ ଭାରତ-ବ୍ରୁନେଇ ମଧ୍ୟରେ କୂଟନୈତିକ ସମ୍ପର୍କ ସ୍ଥାପନ ହୋଇଛି । ୧୯୯୩ ବ୍ରୁନେଇର ଦାରୁସ୍ ଲାମରେ କୁଟନୈତିକ ମିଶନ ସ୍ଥାପନା କରି ଦ୍ୱିପାକ୍ଷିକ ସମ୍ପର୍କର ଶୁଭାରମ୍ଭ କରିଥିଲା ଭାରତ ।
ବିଶ୍ୱର ବିଳାସପୂର୍ଣ୍ଣ ଜୀବନଶୈଳୀ ବିତାଉଥିବା ହାତଗଣତି ଧନୀକ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ରୁନେଇର ସୁଲତାନ ହାଜି ହସନାଲ ବୋଲଖିଆ ଗଣତି ହେଉଛନ୍ତି । ଯାହାଙ୍କ ପାଖରେ ବିଶ୍ୱର ୭ହଜାର ବିଳାସପୂର୍ଣ୍ଣ ବ୍ରାଣ୍ଡର କାର୍ ରହିଛି । ୧୭ଶହ କୋଠରି ବିଶିଷ୍ଟ ରାଜବାଟୀରେ ଜୀବନ ବିତାଉଛନ୍ତି ସୁଲତାନ ହାଜି ହସନଲ ବୋଲଖିଆ । ସେହିଭଳି ସେପ୍ଟେମ୍ବର ପ୍ରଥମ ସପ୍ତାହରେ ବ୍ରୁନେଇ ଗସ୍ତ ସାରି ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ ଏସିଆର ଆଉ ଏକ ସମୃଦ୍ଧ ରାଷ୍ଟ୍ର ସିଙ୍ଗାପୁର ଗସ୍ତ କରିଥିଲେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦି । ମୋଦିଙ୍କ ସିଙ୍ଗାପୁର ଗସ୍ତ ଏହି ସମୟରେ ହେଉଛି, ଯେତେବେଳେ କି ସିଙ୍ଗାପୁରରେ ସରକାର ବଦଳିଛି । ମେ’ ୧୫ରୁ ସିଙ୍ଗାପୁର ନୂଆ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଭାବେ ଲରେନ୍ସ ୱଙ୍ଗ୍ଙ୍କୁ ଦାୟିତ୍ୱ ମିଳିଛି । ଏହା ସହ ଉଭୟ ଭାରତ ଓ ସିଙ୍ଗାପୁର ମଧ୍ୟରେ ୨୦୨୫ ମସିହାରେ କୂଟନୈତିକ ସମ୍ପର୍କ ୬୦ବର୍ଷ ପୂରା ହେବାକୁ ଯାଉଛି। ଆସିଆନ୍ ସଦସ୍ୟ ରାଷ୍ଟ୍ର ମଧ୍ୟରେ ଭାରତ ସିଙ୍ଗାପୁର ସବୁଠୁ ବୃହତ୍ତ ବାଣିଜ୍ୟିକ ସହଯୋଗୀ ରହିଛନ୍ତି ।
ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ମୋଦି ସିଙ୍ଗାପୁରର ଅନେକ ବୃହତ୍ତ କମ୍ପାନୀ ଗୁଡିକର ସିଇଓଙ୍କ ସହ ବାଣିଜ୍ୟିକ ସଂପର୍କ ବୃଦ୍ଧି ନେଇ ବୈଠକ କରିଛନ୍ତି । ସିଙ୍ଗାପୁର ଭାରତର ଷଷ୍ଠ ବାଣିଜ୍ୟ ସହଯୋଗୀ ରହିଛି । ଭାରତକୁ ଆସୁଥିବା ବିଦେଶ ପୁଞ୍ଜି ନିବେଶର ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ ଭାଗ ସିଙ୍ଗାପୁରରୁ ହିଁ ଆସୁଛି । ଏହା ସହ ବିସ୍ତାରବାଦ ଚୀନ ବିରୋଧରେ ଭାରତର ଆକ୍ଟ ଇଷ୍ଟ ଅଭିଯାନରେ ସିଙ୍ଗାପୁରର ଭୂମିକା ମଧ୍ୟ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ । ବିଶେଷ କରି ଭାରତ ପ୍ରଶାନ୍ତ ମହାସାଗର କ୍ଷେତ୍ରରେ ସହଯୋଗକୁ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଇଛନ୍ତି ଉଭୟ ଦେଶ । ୨୦୧୮ ମସିହା ପରେ ଚଳିତ ବର୍ଷ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦିଙ୍କ ଏହା ଥିଲା ଦ୍ୱିତୀୟ ସିଙ୍ଗାପୁର ଗସ୍ତ । ଭାରତ ସିଙ୍ଗାପୁର ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ସହଯୋଗିତା, ଉତ୍ପାଦନ, ଡିଜିଟାଲାଇଜେସନ୍ ଓ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟା ସହଭାଗିତା ନେଇ ଆଲୋଚନା ହୋଇଛି । ସିଙ୍ଗାପୁର ଭାରତରେ ଦୀର୍ଘସୂତ୍ରୀ ପୁଞ୍ଜି ବିନିଯୋଗ କ୍ଷେତ୍ରରେ ପାଖାପାଖି ୧୬୦ ବିଲିୟନ ଡଲାର ନିବେଶ କରିଛି ।
ଭାରତ-ସିଙ୍ଗାପୁର ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ପୁଞ୍ଜି ନିବେଶ ପରିମାଣ ୧୧.୭୭ ବିଲିୟନ୍ ଡଲାରକୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି । ଭାରତରେ ମୋଟ୍ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ପୁଞ୍ଜି ନିବେଶର ୨୩ ପ୍ରତିଶତ ସିଙ୍ଗାପୁରରୁ ହିଁ ଆସୁଛି । ମୋଦି ସିଙ୍ଗାପୁରର ବହୁ ଶୀର୍ଷ ନେତୃତ୍ୱମାନଙ୍କ ସହ ବୈଠକ କରିଥିଲେ । ଦ୍ରୁତ ବିକାଶ ପଛରେ ଆଗଉଥିବା ଭାରତରେ ଆହୁରି ୬୦ ବିଲିୟନ୍ ଡଲାର ପୁଞ୍ଜି ନିବେଶ ନେଇ ସିଙ୍ଗାପୁର କମ୍ପାନୀ ଗୁଡିକ ଭାରତକୁ ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଦେଇଛନ୍ତି । ଭାରତ ସିଙ୍ଗାପୁର ମଧ୍ୟରେ ସେମିକଣ୍ଡକ୍ଟର ନିର୍ମାଣ, ଦକ୍ଷତା ବିକାଶ କେନ୍ଦ୍ର ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ, ମେରିଟାଇମ୍ ସୁରକ୍ଷା, ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟସେବା କ୍ଷେତ୍ରରେ ଦ୍ୱିପାକ୍ଷିକ ରାଜିନାମା ହୋଇଛି । ଶେଷରେ ଏତିକି କୁହାଯାଇପାରେ, ବୃହତ୍ତମ ଗଣତନ୍ତ୍ରର ବାର୍ତ୍ତାବାହ ଭାରତ ସାରା ବିଶ୍ୱରେ ଗଣତନ୍ତ୍ରର ବିକାଶ ପାଇଁ କାମ କରୁଥିବା ବେଳେ ଏସିଆ ମହାଦେଶର ଉତ୍ତର-ଦକ୍ଷିଣ-ପୂର୍ବ-ପଶ୍ଚିମରେ ଥିବା ଦେଶମାନଙ୍କ ସହ ଦ୍ୱିପାକ୍ଷିକ, ବାଣିଜ୍ୟିକ ଓ କୂଟନୈତିକ ସହଯୋଗ ବୃଦ୍ଧି ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ରହିଛି ।
