ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ, ୧୦।୩: ନା ଘର ଲୋକଙ୍କର ହେଲେ ନା ବାହାର ଲୋକଙ୍କର । ଏ କଥାଟି ପଳାତକ ବ୍ୟବସାୟୀ ଲଳିତ ମୋଦିଙ୍କ ଉପରେ ଏକଦମ୍ ଖାପ ଖାଉଛି । ଏବେ ଲଳିତ ମୋଦିଙ୍କୁ ଲାଗିବ ବଡ଼ ଝଟକା ଲାଗିଛି । ଭାନୁଆଟୁ ସରକାର ତାଙ୍କ ପାସପୋର୍ଟ ରଦ୍ଦ କରିଛି । ଏବେ ଲଳିତ ମୋଦିଙ୍କ ପାଖରେ ନା ଭାରତର ନାଗରିକତା ଅଛି ନା ଭାନୁଆଟୁର । 

ନିଜ ଦେଶ କବଳରୁ ରକ୍ଷା ପାଇବା ପାଇଁ, ପଳାତକ ବ୍ୟବସାୟୀ ଲଳିତ ମୋଦି ଭାନୁଆଟୁ ନାଗରିକତା ହାସଲ କରିଥିଲେ । ସେ ଲଣ୍ଡନସ୍ଥିତ ଭାରତୀୟ ଆୟକମିଶନରେ ତାଙ୍କର ଭାରତୀୟ ପାସପୋର୍ଟ ଆତ୍ମସମର୍ପଣ କରିବାକୁ ଆବେଦନ କରିଥିଲେ । ଏବେ କିନ୍ତୁ, ଲଳିତ ମୋଦିଙ୍କୁ ଏକ ବଡ଼ ଝଟକା ଲାଗିଛି । ମାତ୍ର କିଛି ଦିନ ପରେ, ଭାନୁଆଟୁ ସରକାର ତାଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଏକ ବଡ଼ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇ ତାଙ୍କ ନାଗରିକତା ବାତିଲ କରିବାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଥିଲେ । ସେଠାକାର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଜୋଥାମ ନାପାଟ ଲଳିତ ମୋଦିଙ୍କୁ ଦିଆଯାଇଥିବା ପାସପୋର୍ଟ ବାତିଲ କରିବାକୁ ନାଗରିକତା କମିଶନକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଛନ୍ତି । ଏବେ ଲଳିତ ମୋଦିଙ୍କ ପାଖରେ ନା ଭାରତର ନାଗରିକତା ଅଛି ନା ଭାନୁଆଟୁର ।

ଦୈନିକ ଖବରକାଗଜ ଭାନୁଆଟୁ ଡେଲି ପୋଷ୍ଟ ଅନୁସାରେ, ଲଳିତ ମୋଦିଙ୍କ ଭାନୁଆଟୁ ପାସପୋର୍ଟ ବାତିଲ କରିବାରେ ନ୍ୟୁଜିଲ୍ୟାଣ୍ଡରେ ଭାରତର ହାଇକମିଶନର ନୀତା ଭୂଷଣ, ଅନ୍ୟ କିଛି ଦ୍ୱୀପ ଦେଶ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ଲଳିତ ମୋଦି ଜଣେ ପଳାତକ ଭାରତୀୟ ବ୍ୟବସାୟୀ ବୋଲି ଭାନୁଆଟୁ ସରକାର ଜାଣିବାକୁ ପାଇଥିଲେ । ଯେଉଁ କାରଣରୁ ଏହି ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଥିଲେ । 

ଲଳିତ ମୋଦି ମାର୍ଚ୍ଚ ୭ ତାରିଖରେ ତାଙ୍କର ଭାରତୀୟ ପାସପୋର୍ଟ ଫେରାଇବା ପାଇଁ ଆବେଦନ କରିଥିଲେ ଏବଂ ପରେ ବୈଦେଶିକ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ମଧ୍ୟ ଏହାକୁ ନିଶ୍ଚିତ କରିଥିଲା । ଲଳିତ ମୋଦି ୨୦୧୦ ମସିହାରୁ ଭାରତ ଛାଡ଼ି ଲଣ୍ଡନରେ ରହୁଛନ୍ତି । ଏ ସମ୍ପର୍କରେ ବୈଦେଶିକ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟର ମୁଖପାତ୍ର ରଣଧୀର ଜୟସୱାଲ କହିଥିଲେ ଯେ, ‘ସେ ଲଣ୍ଡନରେ ଭାରତୀୟ ହାଇକମିଶନରେ ତାଙ୍କର ପାସପୋର୍ଟ ଜମା କରିବାକୁ ଆବେଦନ କରିଛନ୍ତି ।’ସେ ଆହୁରି ମଧ୍ୟ କହିଛନ୍ତି, ‘ଏହାର ତଦନ୍ତ ସଠିକ୍ ନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ କରାଯିବ । ସେ ଭାନୁଆଟୁ ନାଗରିକତା ମଧ୍ୟ ହାସଲ କରିଛନ୍ତି । ଆମେ ତାଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ମାମଲାକୁ ଆଇନର ପୂର୍ଣ୍ଣ ପରିସର ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜାରି ରଖିବୁ ।‘ କହିରଖୁ କି, ଲଳିତ ମୋଦି ଭାରତୀୟ କ୍ରିକେଟ କଂଣ୍ଟ୍ରୋଲ ବୋର୍ଡ (BCCI)ର ଉପାଧ୍ୟକ୍ଷ ଥିବା ସମୟରେ ଠକେଇ, ମନି ଲଣ୍ଡରିଂ ଏବଂ ବିଦେଶୀ ମୁଦ୍ରା ପରିଚାଳନା ଆଇନ ୧୯୯୯(FEMA) ଉଲ୍ଲଂଘନ କରିଥିବା ଅଭିଯୋଗରେ ଅଭିଯୁକ୍ତ ।

କିପରି ଫସିଗଲେ ଲଳିତ ମୋଦି ?

ଲଳିତ ମୋଦିଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ଆଇପିଏଲରେ କୋଟି କୋଟି ଟଙ୍କାର ଘୋଟାଲା ଅଭିଯୋଗ ରହିଛି । ସେ ଆଇନ ହାତରୁ ଖସିବା ପାଇଁ ଗତ କିଛି ବର୍ଷ ଧରି ଲଣ୍ଡନରେ ରହୁଛନ୍ତି । ଲଳିତ ମୋଦିଙ୍କ ପାଇଁ ଭାନୁଆଟୁର ନାଗରିକତା ନିରାପଦ ଥିଲା । କିନ୍ତୁ, ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଗଣମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରକାଶ ପାଇବା ପରେ ତାଙ୍କୁ ଭାରତରେ ପଳାତକ ଘୋଷଣା କରାଯାଇଛି । ଭାନୁଆଟୁ ସରକାର ମଧ୍ୟ ତୁରନ୍ତ ଏକ କଠୋର ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ । ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଜୋଥାମ ନାପଟ୍ ସ୍ପଷ୍ଟ କରିଛନ୍ତି ଯେ, ତାଙ୍କ ଦେଶ କୌଣସି ପଳାତକଙ୍କୁ ଆଶ୍ରୟ ଦେବ ନାହିଁ ଏବଂ ଲଳିତ ମୋଦିଙ୍କ ନାଗରିକତା ବାତିଲ କରିବାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଛନ୍ତି ।

ନାଗରିକତା ହରାଇବାର ଅର୍ଥ କ'ଣ ?

- ଯଦି ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କର କୌଣସି ଦେଶର ନାଗରିକତା ନାହିଁ, ତେବେ ତାଙ୍କୁ "ରାଷ୍ଟ୍ରହୀନ ବ୍ୟକ୍ତି" କୁହାଯାଏ । ଏପରି ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ଆଇନଗତ ସ୍ଥିତି ଜଟିଳ ହୋଇଯାଏ ।

- ସେହି ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କର କୌଣସି ଦେଶରେ ସ୍ଥାୟୀ ଭାବରେ ରହିବାର ଅଧିକାର ନାହିଁ ।

- ସେମାନେ କୌଣସି ଦେଶର ସାମାଜିକ ସୁବିଧା ପାଇପାରିବେ ନାହିଁ ।

- ସେମାନେ ଆଇନଗତ ଭାବରେ ଯାତ୍ରା କରିବା ପାଇଁ ପାସପୋର୍ଟ ପାଇପାରିବେ ନାହିଁ ।

- ସେମାନଙ୍କୁ କୌଣସି ଦେଶର ଭିସା ପ୍ରଦାନ କରିବାର ନିଷ୍ପତ୍ତି ସରକାରଙ୍କ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ।

୧୯୫୪ ମସିହାର ଜାତିସଂଘର ରାଷ୍ଟ୍ରହୀନ ବ୍ୟକ୍ତି ସମ୍ମିଳନୀ ଏହିପରି ବ୍ୟକ୍ତିମାନଙ୍କୁ କିଛି ମୌଳିକ ଅଧିକାର ପ୍ରଦାନ କରେ, କିନ୍ତୁ ଜଣେ ରାଷ୍ଟ୍ରହୀନ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ଶରଣ ଦେବା କି ନାହିଁ ତାହା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ସମ୍ପୃକ୍ତ ଦେଶମାନଙ୍କ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ ।