ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ,୦୪/୧୨: ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟର ପ୍ରଧାନ ବିଚାରପତି ସଞ୍ଜୀବ ଖାନ୍ନା ମୁଖ୍ୟ ନିର୍ବାଚନ କମିଶନର ଏବଂ ନିର୍ବାଚନ କମିଶନରଙ୍କ ନିଯୁକ୍ତି ସହ ଜଡ଼ିତ ବିବାଦର ଶୁଣାଣିରୁ ନିଜକୁ ଦୂରେଇ ରଖିଛନ୍ତି। ବର୍ତ୍ତମାନ ଏହି ମାମଲାର ଶୁଣାଣି ୬ ଜାନୁଆରୀ ୨୦୨୫ ରୁ ଆରମ୍ଭ ହେବ ଏବଂ ଏହାର ଶୁଣାଣି ଏକ ନୂଆ ଖଣ୍ଡପୀଠଙ୍କ ଦ୍ବାରା କରାଯିବ। ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କ ନୂତନ ଆଇନ ସମ୍ପର୍କିତ ଅଟେ, ଯେଉଁଥିରେ ମୁଖ୍ୟ ନିର୍ବାଚନ କମିଶନର ଏବଂ ନିର୍ବାଚନ କମିଶନରଙ୍କ ଚୟନ କମିଟିରୁ ସିଜେଆଇଙ୍କୁ ହଟାଇ ଦିଆଯାଇ ତାଙ୍କ ସ୍ଥାନରେ କେନ୍ଦ୍ର ମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଛି।

ଗତ ବର୍ଷ, ୨ ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୦୨୩ରେ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ ଏକ ଐତିହାସିକ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଥିଲେ। ଏଥିରେ ମୁଖ୍ୟ ନିର୍ବାଚନ କମିଶନର ଏବଂ ନିର୍ବାଚନ କମିଶନରଙ୍କ ନିଯୁକ୍ତି ପାଇଁ ତିନି ଜଣିଆ କମିଟି ଗଠନ ପାଇଁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ଏହି କମିଟିରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ, ବିରୋଧୀ ଦଳର ନେତା ତଥା ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟର ପ୍ରଧାନ ବିଚାରପତିଙ୍କୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ହୋଇଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ଡିସେମ୍ବର ୨୦୨୩ ରେ, କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ଏକ ନୂତନ ନିୟମ ପାରିତ କଲେ, ଯେଉଁଥିରେ ତମାମ କମିଟିରୁ ସିଜେଆଇଙ୍କୁ ହଟାଇ ଦିଆଯାଇ ତାଙ୍କ ସ୍ଥାନରେ ଜଣେ କେନ୍ଦ୍ର ମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ ସାମିଲ କରାଯାଇଥିଲା।

ସିଜେଆ ଖାନ୍ନା ପୂର୍ବରୁ ଏହି ମାମଲା ସହିତ ଜଡ଼ିତ ଅନ୍ତରିଣ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇସାରିଥିଲେ। ତେବେ ବର୍ତ୍ତମାନ ସେ ଶୁଣାଣିରୁ ନିଜକୁ ଦୂରେଇ ରଖିଛନ୍ତି। ସେ କହିଛନ୍ତି ଯେ 'ଏହି ମାମଲାକୁ ସେହି ଖଣ୍ଡପୀଠଙ୍କ ପାଖରେ ତାଲିକାଭୁକ୍ତ କରାଯାଉ, ଯେଉଁଥିରେ ମୁଁ ନଥିବି।' ତେବେ ସିଜେଆଇଙ୍କ ଏହି ଘୋଷଣା ପରେ ୬ ଜାନୁୟାରୀ ୨୦୨୫ରୁ ଏକ ନୂତନ ଖଣ୍ଡପୀଠଙ୍କ ଆଗରେ ତମାମ ମାମଲାର ଶୁଣାଣି ହେବ।

କାହିଁକି ଏହି ମାମଲା ବିବାଦୀୟ?

କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ଦେଇଥିବା ନୂତନ ଆଇନରେ ସିଜେଆଇଙ୍କୁ ଚୟନ କମିଟିରୁ ହଟାଯିବା ପରେ ବିବାଦ ଉପୁଜିଥିଲା। କଂଗ୍ରେସ କର୍ମୀ ଜୟା ଠାକୁରଙ୍କ ସମେତ ଅନେକ ଆବେଦନକାରୀ ଏହାକୁ ବିରୋଧ କରି ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟରେ ଏକ ପିଟିସନ ଦାଖଲ କରିଥିଲେ। ଆବେଦନଗୁଡିକରେ ମୁଖ୍ୟତଃ ନୂତନ ଆଇନର ଧାରା ୭ ଏବଂ ୮ କୁ ଚ୍ୟାଲେଞ୍ଜ କରାଯାଇଥିଲା। ଆବେଦନକାରୀମାନେ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥା ନିର୍ବାଚନ ଆୟୋଗର ସ୍ବାଧୀନତା ଏବଂ ନିରପେକ୍ଷତାକୁ ଦୁର୍ବଳ କରିଥାଏ।

ଆଇନର ପ୍ରମୁଖ ବ୍ୟବସ୍ଥା କ'ଣ ରହିଛି? 

୨୦୨୩ ର ଆଇନ ନିର୍ବାଚନ ଆୟୋଗଙ୍କ ନିଯୁକ୍ତି ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ପ୍ରମୁଖ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିଥାଏ। କିନ୍ତୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ, କ୍ୟାବିନେଟ ମନ୍ତ୍ରୀ ତଥା ବିରୋଧୀ ଦଳର ନେତାଙ୍କୁ ନେଇ ତିନିଜଣିଆ କମିଟିର ସୁପାରିଶକ୍ରମେ ମୁଖ୍ୟ ନିର୍ବାଚନ କମିଶନର ଏବଂ ନିର୍ବାଚନ କମିଶନରଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତ କରାଯିବ। ଏହା ଅଧୀନରେ ଚୟନ କମିଟିର ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ସ୍ୱଚ୍ଛ ଢ଼ଙ୍ଗରେ ପରିଚାଳନା କରିବାର ଅଧିକାର ରହିଛି ଏବଂ କେନ୍ଦ୍ର ଆଇନ ମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଏକ କମିଟି ପାଖରେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରାର୍ଥୀଙ୍କୁ ବିଚାର କରିବାର କ୍ଷମତା ରହିଛି।

ମାମଲାକୁ ନେଇ ସରକାରଙ୍କ ଦସ୍ତାବିଜ: 

୨୦୨୩ ନିଷ୍ପତ୍ତିରେ ସୁପ୍ରିମକୋର୍ଟ କହିଥିଲେ ଯେ ମୁଖ୍ୟ ନିର୍ବାଚନ କମିଶନର ଏବଂ ନିର୍ବାଚନ କମିଶନରଙ୍କ ନିଯୁକ୍ତି ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ କାର୍ଯ୍ୟପାଳିକା ଠାରୁ ଅଲଗା ରଖିବା ଉଚିତ୍। ସରକାର କହିଛନ୍ତି ଯେ ନୂତନ ନିୟମ ଚୟନ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ଅଧିକ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ କରିଥାଏ। ବର୍ତ୍ତମାନ ସିଜେଆଇ ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗରୁ ନିଜକୁ ଦୂରେଇ ରଖିଛନ୍ତି। ବର୍ତ୍ତମାନ ୬ ଜାନୁଆରୀ ୨୦୨୫ ରୁ ନୂତନ ଖଣ୍ଡପୀଠଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଏହି ମାମଲାର ଶୁଣାଣି ହେବ। ଏହି ପ୍ରସଙ୍ଗରେ ସେମାନଙ୍କର ଉତ୍ତର ଦାଖଲ କରିବାକୁ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ଏବଂ ନିର୍ବାଚନ ଆୟୋଗଙ୍କୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦିଆଯାଇଛି।