ସେ ଏକ ସ୍ୱପ୍ନ ସହିତ ଏକ ଛୋଟ ବ୍ୟାଗ ଧରି ଓଡ଼ିଶା ଛାଡ଼ି ଚାଲିଗଲେ । ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ତାଙ୍କ ପରିବାରକୁ ବିଶ୍ୱାସ କରାଇଲେ ଯେ, ସେ ଜଣେ ନୃତ୍ୟଶିଳ୍ପୀ ଭାବରେ ତାଲିମ ପାଇବେ, ଭଲ ଦରମା ପାଇବେ ଏବଂ ହୁଏତ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ମଧ୍ୟ ହୋଇପାରିବେ । ବର୍ଷ ବର୍ଷର ଦାରିଦ୍ର୍ୟରେ କଷ୍ଟ ପାଇଥିବା ତାଙ୍କ ବାପାମାଆ ତାଙ୍କୁ ଛାଡ଼ି ଦେଇଥିଲେ । ଯେତେବେଳେ ତାଙ୍କୁ ବିହାରରେ ମିଳିଥିଲା, ସେ ଝିଅ ସେହିଭଳି ନଥିଲା । ପ୍ରତିଶ୍ରୁତି ଭାବରେ ଯାହା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା ତାହା ହିଂସା ଏବଂ ବଳାତ୍କାରର ଏକ ଦୁଃସ୍ୱପ୍ନରେ ପରିଣତ ହୋଇଥିଲା । ସେ ୧୫ ବର୍ଷ ବୟସର ଥିଲେ । ଗତ ୬ ମାସ ମଧ୍ୟରେ ବିହାର ପୁଲିସ ରାଜ୍ୟର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରୁ ୨୭୧ଜଣ ଯୁବତୀଙ୍କୁ ଉଦ୍ଧାର କରିଥିବାବେଳେ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ୧୫୩ଜଣ ଯୁବତୀଙ୍କୁ ଅର୍କେଷ୍ଟ୍ରାରେ ଚୋରା ଚାଲାଣ କରାଯାଇଥିବା ବେଳେ, ବାକି ୧୧୮ଜଣ ଯୁବତୀଙ୍କୁ ସିଧାସଳଖ ଦେହ ବ୍ୟବସାୟ ପାଇଁ ବାଧ୍ୟ କରାଯାଇଛି ।
ସାରଣ ଜିଲ୍ଲାରେ ଗତ ଜାନୁଆରୀ ମାସରୁ ଏଭଳି ଟ୍ରୁପରୁ ଉଦ୍ଧାର ହୋଇଥିବା ନାବାଳିକାଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ୧୬୨ ରହିଛି । ଚଳିତ ବର୍ଷ ମାର୍ଚ୍ଚରୁ ଜୁନ ମଧ୍ୟରେ ଜିଲ୍ଲା ପୁଲିସ ବାହିନୀ ସହ ମିଶି ଜଷ୍ଟ ରାଇଟ୍ସ ଫର୍ ଚିଲଡ୍ରେନ ପାର୍ଟନର୍ସ ଏହି ଅର୍କେଷ୍ଟ୍ରା ଗ୍ରୁପରୁ ୧୧୬ଜଣ ବାଳିକାଙ୍କୁ ଉଦ୍ଧାର କରିଛି । ଏହି ଝିଅମାନେ ଯେଉଁ ପରିସ୍ଥିତିରେ ମିଳିଥିଲେ ତାହା ଭୟଙ୍କର ଥିଲା । ଅତ୍ୟଧିକ ଭିଡ଼, ଅସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟକର କୋଠରିରେ ସୀମିତ, ମର୍ଯ୍ୟାଦା ହରଣ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ନିର୍ଯାତନା ଦିଆଯାଇଥିଲା । ସେମାନଙ୍କୁ ମଞ୍ଚରେ କଳାକାର ଭାବରେ ଉପସ୍ଥାପିତ କରାଯାଇଥିଲା, କିନ୍ତୁ ବାସ୍ତବରେ ସେମାନେ ଚାଲାଣ ଏବଂ ନିର୍ଯାତନାର ଶିକାର ହୋଇଥିଲେ । ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳର ଜନସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ହେତୁ ଗତ ଦଶନ୍ଧି ମଧ୍ୟରେ ଓଡ଼ିଶା ମାନବ ଚାଲାଣର ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଉତ୍ସ ରାଜ୍ୟ ପାଲଟିଛି । ୨୦୨୨ ଜାତୀୟ ଅପରାଧ ରେକର୍ଡ ବ୍ୟୁରୋ ରିପୋର୍ଟ ଅନୁଯାୟୀ, ରାଜ୍ୟରୁ ୧୧୨୦ ଜଣଙ୍କୁ ଚୋରା ଚାଲାଣ କରାଯାଇଛି । ନାବାଳିକା ଚାଲାଣ ମାମଲାରେ ଓଡ଼ିଶା ଦ୍ୱିତୀୟ ସ୍ଥାନରେ ରହିଥିବାବେଳେ, ପାଖାପାଖି ୧୪୦ଜଣ ପୀଡ଼ିତା ରହିଛନ୍ତି । ନିଖୋଜ ଶିଶୁଙ୍କ ମାମଲାରେ ମଧ୍ୟ ଏହା ତୃତୀୟ ସ୍ଥାନରେ ରହିଛି ଏବଂ ସବୁଠାରୁ ଅଧିକ ଅଶ୍ଳୀଳ ଭିଡିଓ ଥିବା ଦୁଇଟି ରାଜ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ଏହା ସ୍ଥାନ ପାଇଛି । ମାନବ ଚାଲାଣ ବିଶ୍ୱସ୍ତରରେ ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ ସଂଗଠିତ ଅପରାଧ ମଧ୍ୟରୁ ଗୋଟିଏ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଚାଲାଣର ଶିକାର ହୋଇଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ନିଯୁକ୍ତି ଏବଂ ପରିବହନ ଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ବନ୍ଦୀତ୍ୱ, ଶୋଷଣ ଏବଂ ନିର୍ଯାତନା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅପରାଧିକ କାର୍ଯ୍ୟର ଏକ ଧାରା ସହିଥାଏ । ଚାଲାଣ ସମସ୍ତ ବୟସ ଏବଂ ଲିଙ୍ଗର ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ପ୍ରଭାବିତ କରେ, ସେମାନଙ୍କୁ ଗୁରୁତର ଶାରୀରିକ, ମାନସିକ ଏବଂ ଆର୍ଥିକ କ୍ଷତି ପହଞ୍ଚାଏ । ଥରେ ସେମାନେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ହେଇଗଲେ ବାହାରିବା ପ୍ରାୟ ଅସମ୍ଭବ ହୋଇପଡ଼େ । ନାବାଳିକା ଚୋରା ଚାଲାଣ ପାଇଁ ବିହାର ଭାରତର ଏକ ସକ୍ରିୟ ସ୍ଥାନ ଭାବରେ ଉଭା ହେବା ଘଟଣା ନୁହେଁ । ଏହି ସଙ୍ଗଟର କେନ୍ଦ୍ରରେ ନିୟାମକ ନିରୀକ୍ଷଣର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଅନୁପସ୍ଥିତି, କମ୍ୟୁନିଟି ଉଦାସୀନତା ଏବଂ କନ୍ୟାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ସାମାଜିକ ସ୍ୱୀକୃତି, ଭୌଗୋଳିକ ସ୍ଥିତି, ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଏବଂ ପୁରୁଷତନ୍ତ୍ର ପରସ୍ପର ସହିତ ମିଶି ରାଜ୍ୟକୁ ବିଶେଷ ଭାବରେ ଦୁର୍ବଳ କରିଦେଇଛି ।
ସାରଣ, ଗୋପାଳଗଞ୍ଜ, ମୁଜାଫରପୁର, ରୋହତାସ ଏବଂ ପଶ୍ଚିମ ଚମ୍ପାରଣ ପରି ଜିଲ୍ଲାଗୁଡ଼ିକ, ଯାହା ସାମୂହିକ ଭାବରେ ଅର୍କେଷ୍ଟ୍ରା ବେଲ୍ଟ ଭାବରେ ଜଣାଶୁଣା, ୧୨ବର୍ଷ ବୟସର ଝିଅମାନଙ୍କୁ ନିଶାଗ୍ରସ୍ତ ପୁରୁଷମାନଙ୍କ ସମ୍ମୁଖରେ ଅଶ୍ଳୀଳ ଗୀତରେ ନଚାଇବାକୁ ବାଧ୍ୟ କରାଯାଏ, ମନା କଲେ ଦଣ୍ଡ ଦିଆଯାଏ ଏବଂ ପ୍ରତିରୋଧ କଲେ ବଳାତ୍କାର କରାଯାଏ । ମଞ୍ଚ ବାହାରେ ସେମାନଙ୍କୁ ବ୍ୟବହାରଯୋଗ୍ୟ ସାମଗ୍ରୀ ପରି ଗୋଦାମ ଘର କରାଯାଏ । ସେମାନେ କଳାକାର ନୁହଁନ୍ତି । ସେମାନେ ଅପବ୍ୟବହାରର ଯୋଗାଣ ଶୃଙ୍ଖଳରେ ଉତ୍ପାଦ । ଜାତୀୟ ଅପରାଧ ରେକର୍ଡ ବ୍ୟୁରୋ ଅନୁଯାୟୀ, ୨୦୨୨ ମସିହାରେ ୨୮୭୮ ଶିଶୁ ଚାଲାଣ ହୋଇଥିଲେ, ଯେଉଁଥିରେ ୧୦୫୯ ଜଣ ଝିଅ ମଧ୍ୟ ଥିଲେ । ଆଇନ ଅପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ନୁହେଁ । ପ୍ରକୃତରେ ସେଗୁଡ଼ିକ ବ୍ୟାପକ । ଅନୈତିକ ଚାଲାଣ (ନିବାରଣ) ଆଇନ, କିଶୋର ନ୍ୟାୟ ଆଇନ, ଯୌନ ଅପରାଧରୁ ଶିଶୁ ସୁରକ୍ଷା (ପୋସ୍କୋ) ଆଇନ, ବନ୍ଧନ ଶ୍ରମିକ ପ୍ରଣାଳୀ (ବିଲୋପନ) ଆଇନ, ଶିଶୁ ଏବଂ କିଶୋର ଶ୍ରମ (ନିଷେଧ ଏବଂ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ) ଆଇନ ଏବଂ ଭାରତୀୟ ନ୍ୟାୟ ସଂହିତା ଅଧୀନରେ ଥିବା ବ୍ୟବସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକ ଶିଶୁଶ୍ରମିକ, ଚାଲାଣ ଏବଂ ଯୌନ ଶୋଷଣକୁ ଅପରାଧୀ ବିବେଚନା କରେ । କିନ୍ତୁ ଦୋଷୀ ସାବ୍ୟସ୍ତ ହେବାର ହାର ଅତ୍ୟନ୍ତ ଦୁର୍ବଳ ରହିଛି । ଉଦ୍ଧାର ପରେ ଉଦ୍ଧାର ଏବଂ ଝିଅମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ଯୌନ ନିର୍ଯାତନାର ଦଲିଲ ସତ୍ତେ୍ୱ ବିହାରରେ ଅର୍କେଷ୍ଟ୍ରାଗୁଡ଼ିକ ଦଣ୍ଡମୁକ୍ତ ଭାବରେ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛନ୍ତି । ଶିଶୁମାନଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ ହିଂସା ବନ୍ଦ କରିବା ପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ୨୫୦ରୁ ଅଧିକ ଏନଜିଓ’ର ଏକ ନେଟୱାର୍କ, ଜଷ୍ଟ ରାଇଟ୍ସ ଫର୍ ଚିଲଡ୍ରେନ, ଏପରି ନୃତ୍ୟ ଦଳଗୁଡ଼ିକ ବିରୁଦ୍ଧରେ ତୁରନ୍ତ ନିଷେଧ ଆଦେଶ ଦାବି କରି ପାଟଣା ହାଇକୋର୍ଟଙ୍କ ଦ୍ୱାରସ୍ଥ ହୋଇଛି । ଆବେଦନରେ ଅର୍କେଷ୍ଟ୍ରାରେ ନାବାଳକମାନଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତି ଦେବା ଉପରେ ତୁରନ୍ତ ନିଷେଧ କରିବାକୁ ଦାବି କରାଯାଇଛି । ଯେଉଁଠାରେ ଚୋରା ଚାଲାଣ ଆରମ୍ଭ ହୁଏ ସେଠାରେ ପ୍ରତିରୋଧ ଆରମ୍ଭ ହେବା ଦରକାର । ଉପସ୍ଥାନ ଅନୁଧ୍ୟାନ ପାଇଁ ବିଦ୍ୟାଳୟଗୁଡ଼ିକୁ ଉତ୍ତରଦାୟୀ କରାଯିବା ଆବଶ୍ୟକ । ଯେତେବେଳେ ଏକ ପିଲା ସପ୍ତାହ ଧରି ଶ୍ରେଣୀଗୃହରୁ ନିଖୋଜ ହୋଇଯାଏ, ଏହା ନିଶ୍ଚିତ ଭାବେ ପ୍ରଶ୍ନ, ସତର୍କ ସୂଚନା ଏବଂ ରିପୋର୍ଟକୁ ଟ୍ରିଗର କରିଥାଏ ।
ପଞ୍ଚାୟତଗୁଡ଼ିକ ନିୟମିତ ଭାବେ ପ୍ରବାସୀ ରେଜିଷ୍ଟରଗୁଡ଼ିକୁ ଅପଡେଟ୍ କରିବା ଏବଂ ଯାଞ୍ଚ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ । ପରିବହନ ସତର୍କତା ମଧ୍ୟ ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ତର । ରେଳ ସୁରକ୍ଷା ବଳ ଦୁର୍ବଳ ଯାତାୟାତ ପଥ ଉପରେ ନଜର ରଖିବା ସହ ରେଳ ଷ୍ଟେସନରେ ସଚେତନତା ଅଭିଯାନ ଚଳାଇଛି । ଏହି ମଡେଲ ରାଜ୍ୟ ସଡ଼କ ପରିବହନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସମ୍ପ୍ରସାରିତ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ । ଆନ୍ତଃରାଜ୍ୟ ବସ୍ ରୁଟ୍, ସ୍ଥାନୀୟ ଟର୍ମିନାଲ ଓ ଘରୋଇ କ୍ୟାରିୟରକୁ ଭିଜିଲାନ୍ସ ଜାଲରେ ପକାଇବା ଆବଶ୍ୟକ । ପରିବହନ ବିଭାଗଗୁଡ଼ିକ ସେମାନଙ୍କ କର୍ମଚାରୀମାନଙ୍କୁ ଚାଲାଣ ଚିହ୍ନଟ କରିବା ପାଇଁ ପ୍ରଶିକ୍ଷିତ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଅନିୟନ୍ତ୍ରିତ ରୁଟ୍ ହେଉଛି ଚୋରା ଚାଲାଣର ଯାତାୟାତ ପଥ । ଅର୍କେଷ୍ଟ୍ରାରେ ନାବାଳିକାମାନଙ୍କୁ ନିଯୁକ୍ତି ଦେବା ଉପରେ ତୁରନ୍ତ ଏବଂ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ନିଷେଧ କରାଯିବା ଉଚିତ । ଏହି ଗୋଷ୍ଠୀକୁ ଚିହ୍ନଟ, ମ୍ୟାପ୍ ଏବଂ ନିୟନ୍ତ୍ରିତ କରାଯିବା ଉଚିତ । ଯେଉଁଠାରେ ନାବାଳିକାମାନଙ୍କୁ ବନ୍ଦୀ ରଖାଯାଇଛି ସେଗୁଡ଼ିକୁ ସିଲ୍ କରାଯିବା ଉଚିତ । ଏହି କାର୍ଯ୍ୟଗୁଡ଼ିକୁ ସକ୍ଷମ କରୁଥିବା ମାଲିକ, ଘରମାଲିକ ଏବଂ ଆୟୋଜକଙ୍କ ବିରୁଦ୍ଧରେ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଗ୍ରହଣ କରାଯିବା ଉଚିତ । ସେମାନଙ୍କର ସମ୍ପତ୍ତି ସଂଲଗ୍ନ କରାଯିବା ଉଚିତ । ଶ୍ରମ ବିଭାଗକୁ ଯାଞ୍ଚ, ଅନୁପାଳନ ରିପୋର୍ଟିଂ ଏବଂ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ କରାଯିବା ଉଚିତ । ଯେଉଁ ପୋଲିସ ଅଧିକାରୀମାନେ ଏହାକୁ ଧ୍ୟାନ ନଦିଅନ୍ତି ସେମାନଙ୍କୁ ଦାୟୀ କରାଯିବା ଉଚିତ । ଦଣ୍ଡବିଧାନ ସମୟସୀମା ମଧ୍ୟରେ ହେବା ଉଚିତ । ବିଳମ୍ବକୁ ଅନୁମତି ଦିଆଯିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ।
ପୁନର୍ବାସ ଦୀର୍ଘକାଳୀନ ଏବଂ ରାଜ୍ୟ-ତଦାରଖରେ ହେବା ଉଚିତ । ପିଲାମାନଙ୍କୁ ସେହି ପରିବେଶକୁ ଫେରାଇ ଦିଆଯିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ, ଯେଉଁଠାରେ ସେମାନଙ୍କର ଶୋଷଣ ସମ୍ଭବ ହୋଇଥିଲା । ପୀଡ଼ିତ କ୍ଷତିପୂରଣ ଯୋଜନାକୁ କଡ଼ାକଡ଼ି ଭାବେ ଲାଗୁ କରିବାକୁ ପଡ଼ିବ । ପ୍ରତିରୋଧ ହେଉଛି ସୁରକ୍ଷା । ଅଭିଯୋଗ ହେଉଛି ସୁରକ୍ଷା । ଅଭିଯୋଗ ହେଉଛି ପ୍ରତିରୋଧ । ଆମେ ଦେଖୁଛୁ ଯେ, ଆମେ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଗ୍ରହଣ କରିବା ପରେ କ’ଣ ହୋଇଥାଏ । ଆଜି ବିହାରରେ ଆମକୁ ସୁଯୋଗ ମିଳିଛି । ଚାଲାଣ କିଛି ବ୍ୟବସ୍ଥାର ବିଫଳତା ନୁହେଁ । ଏହା ଅନେକଙ୍କର ପତନର କାରଣ । ଯଦି ଜଣେ ଝିଅକୁ ବନ୍ଧୁକ ମୁନରେ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବାକୁ ବାଧ୍ୟ କରାଯାଇପାରେ, ଯେମିତି କିଛି ସମୟ ପୂର୍ବରୁ ଶଙ୍କରପୁରରେ ହୋଇଥିଲା, ଏହା ଆମର ସାମୂହିକ ବିଫଳତା ।
